Temat 2 Współczesna dydaktyka
Nie sposób wyobrazić sobie dzisiejszych lekcji bez wykorzystania aktywnych i nowoczesnych metod nauczania. Ułatwiają one przekazywanie wiedzy w ekscytujący sposób, uczą kreatywnego rozwiązywania problemów, rozbudzają zainteresowania dzieci i umożliwiają im zdobywanie nowych doświadczeń, także interpersonalnych. Istotne dla procesu uczenia się jest także emocjonalne zaangażowanie uczniów. Dzieci uczą się szybciej, jeśli są zainteresowane przedmiotem i rozumieją płynące z niego korzyści. Dlatego kładziemy nacisk na jak najczęstsze stosowanie metod aktywizujących.
Nowoczesne metody aktywizujące to m.in:
Metoda projektu edukacyjnego – zespołowe rozwiązywanie złożonych problemów, wyłącznie pod kierunkiem nauczyciela, pozwala młodzieży rozwijać i doskonalić umiejętności najbardziej poszukiwane na współczesnym rynku pracy: współpracę w grupie, samodzielne poszukiwanie wiedzy, samodzielność w podejmowaniu działań, krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów, prezentację i ocenę efektów pracy własnej i zespołowej.
Istotą metody projektu edukacyjnego jest wprowadzenie uczniów w zaprojektowaną sytuację, w której są oni zobowiązani do podjęcia różnych działań w celu wykonania określonego zadania we wskazanym czasie i według ustalonego planu (tj. według przyjętego harmonogramu). Odpowiednio zaprojektowany projekt zakłada trzy poziomy aktywności edukacyjnej uczniów:Emocjonalną – działania młodzieży w projekcie mają na celu kształtowanie określonych postaw i osiąganie celów edukacyjnych;
- intelektualny – poprzez realizację zadań przydzielonych im w projekcie, młodzi ludzie gromadzą i utrwalają pewien zasób wiedzy, konstruują swoje zasoby informacyjne w celu wnioskowania;
- praktyczny – informacje uzyskane i przetworzone podczas pracy nad realizacją projektu są wykorzystywane przez młodych ludzi do rozwiązania problemu funkcjonalnego w projekcie, przy jednoczesnym doskonaleniu konkretnych umiejętności i kompetencji społecznych.
Konstruując zadania do projektu edukacyjnego, zwłaszcza adresowanego do młodzieży z obszarów wiejskich, należy pamiętać, aby były one jak najbardziej interdyscyplinarne, tj. takie, w przypadku których konieczne jest rozwiązanie problemu obejmującego kilka dziedzin nauki. Przykładowo, projekt dotyczący ekologii może zawierać zadania z zakresu prawa, nauk społecznych i innych, których praktyczne wykorzystanie jest niezbędne do planowania rzeczywistych działań w środowisku społecznym.
Najlepiej byłoby, gdybyś pamiętał również o odpowiednim zaplanowaniu projektu i przedstawieniu jego założeń uczniom. Planowanie projektu powinno obejmować temat i cele projektu, oczekiwany efekt projektu, opis sposobu organizacji pracy uczniów (np. czy projekt realizowany jest indywidualnie czy w grupach), sprawozdanie z zadań zaplanowanych do wykonania w ramach projektu oraz zasady prezentacji gotowego projektu.
Aby dowiedzieć się więcej o metodzie projektów edukacyjnych, odwiedź tę stronę
metoda WebQuest jest zbliżona w formie do metody projektu edukacyjnego. Różnica pomiędzy obiema metodami polega na tym, że zarówno struktura, jak i przebieg WebQuestu koncentrują się przede wszystkim na szerokim wykorzystaniu przez uczniów internetowych zasobów wiedzy i narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz na rozwijaniu umiejętności efektywnego posługiwania się nimi w rozwiązywaniu zadań i problemów edukacyjnych. Skoro zatem WebQuest zakłada doskonalenie kompetencji informacyjnych o charakterze uniwersalnym, można przyjąć, że kształtuje on umiejętności młodych ludzi w zakresie:
- zbieranie informacji z zasobów internetowych;
- sortowanie (odróżnianie informacji potrzebnych od niepotrzebnych);
- weryfikacja i ocena (odróżnianie wiarygodnych i godnych zaufania informacji od niewiarygodnych i błędnych);
- klasyfikowanie, grupowanie i sekwencjonowanie informacji;
- przetwarzanie informacji i wykorzystywanie ich do rozwiązywania bieżących problemów.
Znaczna część WebQuest odbywa się w środowisku wirtualnym. Działania nauczyciela i uczniów prowadzone są na stronie internetowej lub platformie edukacyjnej, na której publikowane są instrukcje, zamieszczane materiały dydaktyczne oraz odbywa się komunikacja pomiędzy nauczycielem a uczestnikami projektu. Podczas wykonywania zadań uczniowie korzystają z urządzeń cyfrowych, programów komputerowych i aplikacji internetowych, dlatego rozpoczynając pracę tą metodą należy posiadać przynajmniej podstawowe umiejętności związane z wykorzystaniem narzędzi TIK, takie jak obsługa poczty elektronicznej, korzystanie z komunikatorów internetowych czy obsługa najpopularniejszych programów pakietu MS Office. Warto podkreślić, że ogromną zaletą pracy tą metodą jest możliwość podnoszenia i aktualizowania kompetencji informatycznych i informacyjnych przez uczniów i ich nauczycieli.
podstawowym założeniem tej metody jest zamiana miejsca realizacji zadań wykonywanych przez uczniów w trakcie zajęć z pracą wykonywaną przez nich w domu. Oznacza to, że uczniowie otrzymują zestaw materiałów, z którymi muszą zapoznać się w ramach zajęć pozalekcyjnych, natomiast w trakcie godzin lekcyjnych odbywa się omawianie treści i ćwiczenie związanych z nimi umiejętności. W trakcie lekcji można więc pozwolić sobie na większą swobodę – przeprowadzać eksperymenty, aranżować sytuacje problemowe i wyjaśniać wszelkie wątpliwości uczniów, bazując na zdobytych już przez nich informacjach teoretycznych.
Odwrócona klasa to metoda, która przenosi odpowiedzialność za jakość procesu edukacyjnego z nauczyciela na ucznia. Jej główną zaletą jest to, że pozwala na indywidualizację kształcenia, dzięki czemu uczniowie z lepszymi wynikami w nauce oraz ci z mniejszą wiedzą i umiejętnościami mogą efektywnie pracować nad konkretnym zagadnieniem. Jej zakres w obu wskazanych przypadkach będzie jednak różny. Ponadto odwrócona klasa mobilizuje uczniów do aktywności. Motywuje ich do działania, ponieważ wymaga poświęcenia czasu poza lekcjami na analizę dostarczonego materiału w celu zrozumienia przedstawionych w nim zagadnień. Zwiększenie zaangażowania uczniów sprawia, że szybciej i trwalej zapamiętują oni treści programowe. Odwrócenie sposobu nauczania pozytywnie wpływa także na interakcje pomiędzy nauczycielem a poszczególnymi członkami grupy nastolatków. Zmienia również sposób zarządzania pracą w klasie na bardziej demokratyczny, oparty na dyskusji i ścieraniu się poglądów.
zajęcia prowadzone w terenie pomagają zrozumieć istniejące zależności w otaczającym środowisku oraz pozwalają sprawdzić zdobytą wiedzę i umiejętności w praktycznym działaniu. Rozwijają w studentach pomysłowość, kreatywność i samodzielność.
Ćwiczenia terenowe ułatwiają przebieg procesów poznawczych, integrują informacje z różnych dziedzin nauki i przygotowują do pracy zespołowej. Podczas zajęć terenowych (w tym przykładzie: w środowisku naturalnym) można np. zwrócić uwagę na pozytywny i negatywny wpływ człowieka na środowisko, wyjaśniając, na czym polega interdyscyplinarność we współczesnym świecie. Dlatego ćwiczenia te mogą również odgrywać istotną rolę w kształtowaniu świadomości ekologicznej młodych ludzi. Odpowiednio zaplanowane zajęcia terenowe mogą mieć znaczenie dydaktyczne, poznawcze i emocjonalne – kształtować postawy, wpływać na zainteresowania, motywować do samodzielnego zdobywania wiedzy i doświadczeń.,
Wykorzystanie ćwiczeń terenowych nie ogranicza się oczywiście do kwestii ekologii. Zajęcia z matematyki również powinny odbywać się w terenie i uczyć na przykład szacowania liczb w kontrolowanych warunkach. W tym przypadku terenem może być supermarket, w którym młodzi ludzie, mając określoną kwotę pieniędzy, robiliby zakupy i szacowali, ile pieniędzy już wydali i ile jeszcze mają na inne zakupy.
polega na stworzeniu fikcyjnego tła i grupy postaci, z którymi młodzież identyfikuje się w odniesieniu do danego tematu lekcji. Jest to metoda pracy ceniona przez uczniów, gdyż stanowi formę poszerzenia swobodnej zabawy z rówieśnikami i jest zgodna ze starą maksymą “nauka przez zabawę”
W technice dramy młodzież, bawiąc się, niejako mimowolnie nabywa nowe umiejętności. Prowadzenie lekcji tą metodą powoduje również znaczne zaangażowanie emocjonalne uczniów, a tym samym znacznie szybsze i trwalsze przyswajanie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Wyobraźmy sobie lekcję biologii, na początku której zarysowujesz tło fabularne, zgodnie z którym wszyscy żywi ludzie poza tobą z niewiadomych przyczyn zamienili się w zombie i tylko dzięki waszej wspólnej pracy nad identyfikacją komórek pod mikroskopem uda się wygrać z zarazą.
Obejrzyj ten krótki film: Kreatywność w klasie (w 5 minut lub mniej!) i zastanów się przez chwilę: Jakie mogą być skutki ograniczania kreatywności uczniów? Jak może to wpłynąć na ich karierę i codzienne zmagania?